پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : اظهارات روز پنجشنبه جان کری مبنی بر اینکه «مذاکرات را نمی‌توانیم تا ابد ادامه بدهیم و ممکن است میز مذاکره را ترک کنیم» اگر چه؛ از سوی برخی محافل رسانه‌ای، نشانه‌ای از کاهش احتمال دستیابی به توافق تعبیر شد، اما واقعیت آن است که این موضع؛ صرفاً ژستی سیاسی است که با هدف متزلزل کردن تیم مذاکره کننده ایران اعلام شد و با الزامات عمق استراتژیک دیپلماسی امریکا همخوانی ندارد.
موضع تند کاخ سفید در حالی مطرح شده که دولتمردان امریکایی حل مسأله هسته‌ای با ایران و دستیابی به توافق نهایی را از نظر پرستیژ ملی، مهم تلقی می‌کنند و در انتخابات آتی ریاست جمهوری این کشور، دموکرات‌ها، حساب ویژه‌ای روی این توافق باز کرده‌اند تا مددکار آنان در غلبه بر جمهوریخواهان رقیب باشد. زیرا نامزد نهایی دموکرات‌ها که به نظر می‌رسد خانم هیلاری کلینتون باشد، می‌تواند در مبارزات انتخاباتی خود به حل مشکلی که حدود 15 سال است، به یکی از دغدغه‌های اصلی دیپلماسی امریکا تبدیل شده بود، مباهات کند و به عنوان یکی از متغیرهای رأی آور، روی این موفقیت دموکرات‌ها مانور دهد.
البته در کنار این تلاش، نمی‌توان از مسائلی که سبب می‌شود مذاکره کنندگان غربی با احتیاط پیش بروند به سادگی عبور کرد. تحولات منطقه خاورمیانه از مسأله« داعش» تا درگیری‌های یمن، اختلافات موجود میان ایران و عربستان، نزدیکی عربستان به مصر و اسرائیل و نیز اظهارات ادعایی اخیر وزیر خارجه این کشور علیه ایران در کنار فشار لابی یهود و جمهوریخواهان بر کاخ سفید مسائلی هستند که باعث می‌شود تیم امریکایی با احتیاط پیش برود و به قول خودشان بخواهد به توافق خوب دست پیدا کند. واقعیت دیگر این مذاکرات وجود دیپلمات کهنه کاری مانند آقای ظریف وزیر امور خارجه ایران در یک سوی میز مذاکره است. کسی که تا‌کنون مذاکرات را بخوبی پیش برده و اگر توانمندی و تجربه او نبود، مذاکرات تا به همین مرحله هم نمی‌رسید. بنابراین، برخی تنش هایی که در روزهای انتهایی مذاکره ایجاد شده، مسائلی نیست که در روندی طبیعی، به ترک مذاکره از سوی طرفین و بویژه از سوی ایران منجر شود.
رسیدن مذاکرات تا مراحل پایانی و باقی ماندن تیم‌های مذاکره در «وین» حتی پس از اختلافات چند روز اخیر، گویای این نکته است که طرفین با وجود تفاوت برداشت‌های عمیقی که در حوزه‌های مختلف با یکدیگر دارند، در موضوع پرونده هسته‌ای راه تعامل را در پیش گرفته‌اند. تیم مذاکره کننده منسجم ایران که در هر سه حوزه سیاسی، حقوقی و فنی از توان قابل تأملی برخوردار است برای دستیابی به نتیجه مطلوب تلاش کرده‌اند و تا حدودی که راهبرد «نرمش قهرمانانه » و تأمین منافع ملی اجازه داده، کوشیده‌اند در قالب «برد – برد» مذاکرات را گام به گام پیش ببرند و برای اختلاف نظرها، راه حل‌های مورد قبول طرفین مذاکره بیابند. بر‌همین مبنا، می‌توان انتظار داشت مذاکره‌ای که با صبر و حوصله طی چندین ماه از گردنه‌های دشوار گذشته و به ایستگاه آخر رسیده، این بار نیز می‌تواند با تکیه بر مهارت دیپلمات‌ها و گره‌گشایی آنان، از خط پایان نیز عبور کند؛ البته مشروط به آنکه طرف غربی هم سودای زیاده خواهی و نقض عهد را در سر نپروراند.
* علی بیگدلی
کارشناس روابط بین الملل
